Afgelopen nacht vond het tweede presidentiële debat van 2016 plaats. Na het inhoudelijke debat van 26 september volgde nu een debat met meer input van de Amerikaanse bevolking. Sociale media speelden daarbij een grote rol. Er was een groep zwevende kiezers uitgenodigd die de ruimte kreeg om vragen direct aan de kandidaten te stellen. Maar in een veelbewogen verkiezingsstrijd was er niet exclusief aandacht voor deze vragen.
Het tweede debat begon vannacht met veel spanningen, nadat The Washington Post afgelopen donderdag een filmpje uit 2005 naar buiten bracht waarin Donald Trump impliceerde dat hij vrouwen aan kon randen omdat hij ‘een ster’ is. Nog voor de twee kandidaten op de debatslocatie zijn, opent Trump de aanval. Via Facebook Live houdt hij een korte persconferentie, met vier vrouwen die Bill Clinton in het verleden hebben beschuldigd van seksuele intimidatie. Drie van hen volgen hem naar de debatslocatie. De toon is gezet.
De kandidaten geven elkaar geen hand bij aanvang van het debat. De spanning is duidelijk voelbaar en beide kandidaten hebben een heel andere houding dan tijdens het eerste debat, twee weken geleden. Waar Clinton de vorige keer vrolijk en ‘in control’ leek, kijkt ze nu een stuk serieuzer en daarmee wellicht ook minder toegankelijk. Ze komt los op het moment dat de vragen van het publiek aan bod komen. Waarop ze, zoals gewoonlijk, duidelijk en vriendelijk haar antwoorden geeft. Trump heeft ondertussen een wat agressievere houding en houdt zich niet meer in. Dit zorgt ervoor dat de kandidaten de eerste twintig minuten vooral moddergooien. Van Clintons e-mailschandaal tot Trumps belastingaangifte en veelbesproken filmpje. Ondanks dat Donald Trump wel zijn excuses aanbiedt voor zijn uitspraken doet hij het af als ‘locker room talk’, om vervolgens met oude beschuldigingen te wijzen naar Bill Clinton. Waar Clinton erg haar best doet om zich aan haar statement te houden en tijd wil besteden aan het beantwoorden van de vragen van het publiek, laat Trump met name de discussie over haar verwijderde e-mails niet zomaar aan zich voorbijgaan. De Republikeinse kandidaat zegt dat hij Clinton hiervoor in de gevangenis wil gooien als hij president is.
Publieksvragen
Ondanks het enorme tempo waarmee de kandidaten elkaar zwartmaken, worden er ook nog voldoende inhoudelijke thema’s behandeld. Een van de leden in het publiek vraagt hoe de kandidaten de zorgkosten gaan verlagen. Clinton wil ObamaCare in stand houden en benadrukt de goede kanten van dit systeem: miljoenen armere Amerikanen zijn sinds de komst van dit beleid verzekerd, terwijl dat vroeger niet het geval was. Toch geeft zij ook toe dat het systeem nog lang niet perfect is en dat er ook groepen zijn voor wie het een stuk minder positief uitpakt. Dat wil ze verbeteren. Trump vult haar resoluut aan: in zijn ogen deugt het beleid in zijn geheel niet. Hij wil een nieuwe weg inslaan op dit gebied.
Naast zorg zijn ook de belastingen een thema. Want hoe gaan de kandidaten ervoor zorgen dat de bovenste klasse eerlijk meebetaalt? Donald Trump belooft de belastingen te willen verlagen, mogelijk zelfs van 35 procent naar 15 procent. Clinton is hier minder resoluut in, maar laat wel weten van plan te zijn om de belastingen voor iedereen die minder dan $250.000 dollar per jaar verdient onder geen beding te veranderen.
Mike Pence
Het is de eerste publieke verschijning van Trump sinds de publicatie van het filmpje. De afgelopen dagen laten veel kiezers én Republikeinse partijgenoten hem stuk voor stuk vallen. Zelfs running mate Mike Pence spreekt zich uit en laat duidelijk weten zich niet te kunnen vinden in de woorden van zijn partner. Pence is een terugkerende factor in dit debat. Als Trump wordt gevraagd naar zijn visie op de Russische luchtaanvallen in Syrië laat hij weten recht tegenover Mike Pence te staan. Pence sprak zich hier eerder al over uit en zei toen dat de Verenigde Staten militaire actie moeten ondernemen als Rusland onschuldige Syriërs blijft bombarderen. Tijdens het debat laat journalist Steve Clemons via Twitter weten dat er ondertussen geruchten gaan dat Pence zich terugtrekt als kandidaat voor het vice-presidentschap. Maar dat blijkt uiteindelijk toch niet het geval.
Positief einde
Meerdere malen haalt Donald Trump ook uit naar debatleiders Anderson Cooper en Martha Raddatz, claimend dat hij vaker afgekapt wordt dan Hillary Clinton en daardoor minder spreektijd krijgt. Hoewel hij inderdaad vaker afgekapt wordt (maar haar ook veel vaker in de rede valt) heeft dit weinig effect op de totale spreektijd. Met 39 minuten en 5 seconden tijd voor Clinton loopt zij zelfs iets achter op haar concurrent, die in totaal 40 minuten en 10 seconden aan het woord is. Het debat, dat vooral bedoeld was voor vragen van zwevende kiezers, sluit af met de vraag: kunnen jullie ook een positief aspect van de ander benoemen?
“Donald heeft drie prachtige kinderen opgevoed”, begint Clinton. “Ik ben het op bijna geen enkel vlak met hem eens, maar als moeder en grootmoeder hecht ik veel waarde aan familie en kan ik zijn band met zijn kinderen goed waarderen.” Volgens Trump is het doorzettingsvermogen van Clinton enorm bewonderenswaardig: “Ze geeft niet op, ze gaat door. En dat respecteer ik.” Hiermee eindigt dit tweede debat vol moddergooien toch nog met een klein beetje vriendelijkheid.
Het derde en laatste presidentiële debat van 2016 is op woensdag 19 oktober.
Dit artikel verscheen eerder op The Voting Times